Sửa luật Đấu thầu: Phải gỡ khó trong đấu thầu thuốc, vật tư y tế

Chiều 20/9, tiếp tục chương trình phiên họp chuyên đề pháp luật tháng 9, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Đấu thầu (sửa đổi). 

Trình bày Tờ trình về dự án Luật Đấu thầu (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, dự thảo Luật được xây dựng trên cơ sở 5 nhóm chính sách trong Đề nghị xây dựng Luật đã được Quốc hội, Chính phủ thông qua, gồm 10 Chương, 92 Điều. So với Luật Đấu thầu năm 2013, dự thảo Luật này đã sửa đổi 85 Điều, bổ sung mới 5 Điều, giữ nguyên 2 Điều, bãi bỏ 11 Điều.

Hổng ở đâu? Vá chỗ nào?

Phát biểu ý kiến, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị cơ quan soạn thảo, thẩm tra đi thẳng vào những vấn đề có sửa đổi, bổ sung, nêu rõ sửa gì, vì sao phải sửa, không nói chung chung.

Chủ tịch Quốc hội yêu cầu: "Mỗi khi nói tới đầu tư công, đấu thầu, đấu giá thì lúc nào cũng nói hành chính, thủ tục phức tạp, kéo dài, thậm chí là gây ách tắc. Lần sửa này cần chỉ hẳn ra, nội dung nào, khoản nào là ách tắc, phức tạp và làm cho quá trình đấu thầu kéo dài và sửa quy định nào khắc phục được tình trạng này".

Đề cập tình trạng “quân xanh, quân đỏ”, thông thầu, tham nhũng, tiêu cực, Chủ tịch Quốc hội cho rằng đó là hệ quả của tình trạng thiếu chặt chẽ, có lỗ hổng, thiếu công khai, minh bạch. “Bây giờ chúng ta nói bịt lỗ hổng. Vậy, Luật này có lỗ hổng không, hổng ở đâu, vá chỗ nào, sửa chỗ nào? Tôi thấy nên đi thẳng vào những vấn đề đó” - Chủ tịch Quốc hội lưu ý.

Về quy định về chỉ định thầu, theo Chủ tịch Quốc hội, dự thảo Luật bổ sung nhiều trường hợp chỉ định thầu, xu hướng đấu thầu tăng lên, chỉ định thầu chỉ với những trường hợp cấp bách, cần thiết nhưng tại sao lại xoay sang hướng giảm đấu thầu, tăng chỉ định thầu thì cần thuyết phục được Quốc hội. Đồng thời yêu cầu khi cơ quan thẩm tra cần đi vào những điều trọng yếu, không nói chung chung, tuyệt đối không để luật sơ suất.

Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp Lê Thị Nga cho rằng, đấu thầu là lĩnh vực mà khi nói đến nhiều người sẽ nghĩ ngay đến tình trạng “quân xanh, quân đỏ”, có nhiều gian lận, tiêu cực. Trong đánh giá của Ban Chỉ đạo phòng, chống tham nhũng, tiêu cực Trung ương cũng xác định lĩnh vực đấu thầu là lĩnh vực có nhiều nguy cơ về tham nhũng. Vì vậy, bà đề nghị cần xác định rõ tình trạng tham nhũng, tiêu cực trong đấu thầu thời gian qua có nguyên nhân do luật không? Nếu có thì nằm ở những điều luật nào? Và sẽ sửa như thế nào?.

Về chỉ định thầu, bà cho rằng dự thảo Luật quy định 11 trường hợp chỉ định thầu là mở rộng hơn rất nhiều so với Luật hiện hành. Do đó đề nghị Chính phủ giải trình rõ lý do của từng trường hợp mở rộng chỉ định thầu; cần rà soát lại để quy định rõ trường hợp nào được chỉ định thầu theo hướng chặt chẽ để tránh trường hợp lợi dụng.

Phải khắc phục bất cập trong đấu thầu thuốc, trang thiết bị y tế

Nêu quan điểm, Chủ nhiệm Ủy ban kinh tế Vũ Hồng Thanh bày tỏ tán thành sự cần thiết để có cơ sở pháp lý nhằm khắc phục những tồn tại, hạn chế trong quá trình tổ chức đấu thầu thời gian qua, hạn chế những tiêu cực, tham nhũng, lãng phí.

Tuy nhiên, theo ông, xã hội cũng rất quan tâm đến tình trạng đấu thầu thuốc, trang thiết bị y tế đang cần nhưng thực hiện rất khó kh??n. Ông đề nghị cần báo cáo, làm rõ xem quá trình tổ chức thực hiện quy định về đấu thầu thuốc, trang thiết bị y tế nói chung trong thời gian qua có những vấn đề gì mà tổ chức thực hiện khó như thế? Đồng thời nhấn mạnh, Luật phải khắc phục được vấn đề này.

Chủ nhiệm Uỷ ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh đánh giá, trong dự thảo Luật đã bổ sung một số quy định liên quan tới đấu thầu trong lĩnh vực y tế, sẽ góp phần giải quyết được những khó kh??n, vướng mắc. Tuy nhiên, bà đề nghị ban soạn thảo tiếp tục nghiên cứu để xử lý một số vấn đề bất cập. Cụ thể, theo bà, một số loại hàng hóa liên quan đến y tế như vaccine, thuốc, sinh phẩm hoặc các sản phẩm chuyên biệt mà các cơ quan của Liên hợp quốc có thể mua với mức giá thấp hơn do đặt hàng số lượng lớn cho các nước trên thế giới, so với việc tổ chức đấu thầu trong nước thì có mức giá thấp hơn. Tuy nhiên, việc này còn khó kh??n do thiếu quy định của pháp luật. Vì vậy, bà đề nghị ban soạn thảo nghiên cứu, bổ sung hình thức mua sắm thông qua các cơ quan Liên hợp quốc vào dự thảo Luật.

Bên cạnh đó, bà phân tích, y tế và dịch vụ y tế đòi hỏi chất lượng và tính kịp thời. Thuốc và trang thiết bị y tế nằm trong cơ cấu của dịch vụ y tế, nhưng khác với hàng hóa khác, thuốc và trang thiết bị y tế khó có thể dự trù chính xác nhu cầu sử dụng vì phụ thuộc vào tình hình dịch bệnh. Trong khi đó, việc tổ chức đấu thầu theo quy định của Luật mất nhiều thời gian, có thể xảy ra việc thiếu thuốc, trang thiết bị y tế khi nhu cầu sử dụng thực tế vượt dự trù, ảnh hưởng đến quyền lợi của bệnh nhân và chất lượng dịch vụ. Do đó, bà đề nghị việc này cần phải được dự tính trong dự thảo Luật.

Thẩm tra nội dung này, Thường trực Ủy ban Tài chính – Ngân sách cũng đề nghị, Chính phủ cần đánh giá toàn diện, sâu sắc những vướng mắc, bất cập trong việc thực hiện đấu thầu tập trung, mua thuốc, trang thiết bị y tế thời gian qua để có những quy định cụ thể hơn./.