Quy định thu hồi đất, hỗ trợ tái định cư cần cụ thể, sát thực tiễn

Thực tiễn thời gian qua, công tác thu hồi đất và tái định cư còn không ít bất cập, hạn chế. Một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do số ít quy định trong Luật Đất đai chưa theo kịp sự vận động của đời sống xã hội. Theo Luật sư Nguyễn An Bình - Đoàn luật sư thành phố Hà Nội, quy định v?? căn cứ xác định giá đất bồi thường tại Luật Đất đai năm 2013 chưa đầy đủ. Giá đất được xác định dựa trên cơ sở điều tra, thu thập thông tin về thửa đất, giá đất thị trường và thông tin về giá đất trong cơ sở dữ liệu đất đai. Với những căn cứ này, việc xác định giá đất mới chỉ đáp ứng sự phù hợp vào chính thời điểm bị thu hồi mà chưa giải quyết được sự cân bằng về mặt lợi ích giữa các bên chủ thể. Vì thực tế, nhiều trường hợp thu hồi đất của người sử dụng đất là đất nông nghiệp, sau đó trao lại cho các chủ đầu tư và chuyển thành đất phi nông nghiệp. Mức chênh lệch giữa giá đất nông nghiệp với giá đất phi nông nghiệp là rất lớn. “Cần bổ sung quy định v?? căn cứ xác định giá đất cụ thể trong trường hợp sử dụng để tính tiền bồi thường cho người sử dụng đất theo hướng “dựa trên mức giá trung bình của hai loại giá đất trước và sau khi bị thu hồi đất”. Điều này sẽ khắc phục được thực trạng vấn đề người dân bị thu hồi đất nông nghiệp bị trả với mức giá quá thấp, sau đó đất trao lại cho chủ đầu tư, chuyển mục đích thành đất thương mại, dịch vụ với sự tăng lên giá trị của đất gấp nhiều lần”, Luật sư Nguyễn An Bình nhìn nhận.

Đối với công tác hỗ trợ tái định cư, thực tế tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất luôn được coi là một nội dung quan trọng, gây ảnh hưởng trực tiếp tới quyền và lợi ích của người sử dụng đất. Đến nay, những quy định liên quan tới việc tái định cư trong Luật Đất đai năm 2013 đã bộc lộ nhiều điểm bất cập, hạn chế gây bức xúc cho các chủ thể bị thu hồi đất. Do vậy, việc xem xét, sửa đổi một số quy định liên quan đến bồi thường, hỗ trợ, tái định cư hướng tới đảm bảo quyền lợi cho các chủ thể bị Nhà nước thu hồi đất là vô cùng cần thiết.

Mặt khác, việc xây dựng các khu tái định cư của các dự án thường bị động, cơ sở hạ tầng khu tái định cư không được đầu tư theo quy định, chưa quan tâm đầy đủ đến nhu cầu và đi??u ki???n của người được tái định cư. Có nơi xảy ra tình trạng các khu nhà ở xã hội, nhà tái định cư được xây dựng nhưng bị bỏ hoang; do không được sử dụng, nhiều nhà tái định cư bị xuống cấp, gây lãng phí. Việc ưu tiên bố trí vốn đầu tư xây dựng các khu tái định cư chưa được quan tâm đúng mức, dẫn đến chậm trễ, thiếu đồng bộ hoặc chất lượng có khi chưa bảo đảm. Các dự án thường ít chú ý đến việc bảo đảm nguồn thu nhập tại nơi ở mới cho người được bố trí tái định cư. Việc xây dựng các khu tái định cư ở một số nơi chưa thực sự phù hợp với thói quen, tập quán sinh hoạt của người dân…

Liên quan đến vấn đề này, chị Nguy??n Ng???c Thương Dung ở huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình cho rằng: Trong mọi trường hợp, người dân khi bị thu hồi đất thì dẫn đến mất tư liệu sản xuất, mất việc làm, phần lớn lại không có cơ hội và không đủ đi??u ki???n để tìm được việc làm mới. Do vậy dễ phát sinh khiếu kiện... Về lý thuyết, việc bồi thường phải bảo đảm được sinh kế lâu dài cho người bị thu hồi đất. Nhưng thực tế hầu hết chủ thể bị thu hồi đất đều có ý kiến về vấn đề này. Nhiều nơi, việc bồi thường không đủ bảo đảm sinh kế lâu dài cho chủ thể bị thu hồi đất; chủ đầu tư thiếu quan tâm đúng mức đến việc tạo việc làm hoặc chuyển đổi nghề cho người có đất bị thu hồi trong độ tuổi lao động… Sửa đổi Luật Đất đai năm 2013 do đó cần bổ sung các quy định v?? nội dung bảo đảm hài hòa lợi ích của Nhà nước, của người sử dụng đất, của nhà đầu tư trong việc thu hồi đất.

Cũng quan tâm đến việc sửa đổi các quy định v?? bồi thường, tái định cư, anh Ngô Đức Huấn ở quận Nam Từ Liêm (Hà Nội) có ý kiến: “Tôi đề nghị khi sửa luật cần bổ sung rõ các quy định v?? nguyên tắc và đi??u ki???n tái định cư cho người sử dụng đất bị thu hồi đất. Quy định cần làm rõ tính pháp lý của loại đất bị thu hồi để được hưởng chính sách tái định cư; chủ thể được tái định cư; các trường hợp được tái định cư. Cùng với đó, về nguyên tắc tái định cư, cần xem xét tới việc đáp ứng đủ đi??u ki???n tái định cư; chất lượng của dự án tái định cư với việc đảm bảo mức sống tương ứng cho người dân trước khi bị thu hồi đất…”./.