Thế giới tuần qua: Những kỳ vọng mới

Iran có Tổng thống mới

Bộ Nội vụ Iran ngày 6/7 thông báo ứng cử viên theo đường lối cải cách, ông Masoud Pezeshkian, đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống vòng hai tại Iran, vượt qua ứng cử viên theo đường lối cứng rắn Saeed Jalili.

Theo kết quả do Bộ Nội vụ Iran công bố, trong hơn 30 triệu phiếu bầu được kiểm, ông Pezeshkian giành được hơn 16 triệu phiếu bầu trong khi ứng cử viên Jalili chỉ nhận được khoảng 13 triệu phiếu. Tuyên bố của Bộ Nội vụ Iran nêu rõ: "Thông qua việc giành được đa số phiếu bầu vào thứ Sáu, ông Pezeshkian đã trở thành tổng thống tiếp theo của Iran".

Những người ủng hộ ông Pezeshkian đã đổ ra đường phố tại nhiều thành phố và thị trấn trên khắp cả nước để ăn mừng chiến thắng.

Trước đó 1 ngày, cử tri Iran đã đi bỏ phiếu trong cuộc bầu cử tổng thống vòng 2. Sau khi được kéo dài 3 lần với tổng cộng 6 giờ, cuộc bỏ phiếu kết thúc vào lúc nửa đêm ở Iran (khoảng 3h30' ngày 6/7 theo giờ Việt Nam). Bộ Nội vụ Iran thông báo kết quả sơ bộ cho thấy tỷ lệ cử tri đi bầu cử là khoảng 50%, cao hơn so với vòng 1.

Ông Pezeshkian là ứng cử viên duy nhất theo đường lối cải cách tham gia tranh cử tổng thống tại Iran, trong khi 3 ứng cử viên còn lại đều theo đường lối cứng rắn.

Cuộc bầu cử tổng thống lần thứ 14 của Iran, ban đầu được ấn định vào năm 2025, được tổ chức sớm một năm sau khi Tổng thống Ebrahim Raisi tử nạn trong vụ rơi trực thăng hôm 19/5 vừa qua. Giới phân tích nhận định trong bối cảnh Iran đang đối mặt nhiều khó khăn kinh tế do các biện pháp trừng phạt của Mỹ và phương Tây, tình hình địa chính trị khu vực, nhất là xung đột giữa Israel-Hamas và căng thẳng leo thang giữa Iran và Israel, ngày càng diễn biến phức tạp, cùng những căng thẳng ngoại giao liên quan chương trình hạt nhân, nhiệm vụ trọng tâm của tân tổng thống cùng ban lãnh đạo mới tại Iran sẽ không dễ dàng.

Nam Phi và Anh công bố bộ máy chính phủ mới

Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa ngày 30/6 đã công bố những vị trí chủ chốt trong chính phủ mới của mình sau khi đảng của ông và các đảng khác nhất trí thành lập một chính phủ liên minh sau nhiều tuần tranh luận.

Trong danh sách công bố, đảng Đại hội Dân tộc Phi (ANC) nắm giữ 20 bộ trong số 32 bộ của chính phủ. Đảng Liên minh Dân chủ (DA) được bổ nhiệm vị trí bộ trưởng tại 6 bộ và Đảng Tự do Inkatha (IFP) được bổ nhiệm vào 2 bộ. Các đảng khác gồm Đại hội Chủ nghĩa Liên Phi (PAC), Liên minh Yêu nước (PA), GOOD và Mặt trận Tự do Plus (FF Plus), mỗi đảng có một vị trí bộ trưởng. Các thành viên khác của các đảng trong liên minh được bổ nhiệm vào các vị trí thứ trưởng.

Ông Cyril Ramaphosa (71 tuổi), tái đắc cử nhiệm kỳ thứ hai tại phiên họp Quốc hội hôm 14/6. Việc công bố nội các mới diễn ra sau hơn một tuần đàm phán sau khi ông Ramaphosa chính thức nhậm chức hôm 18/6. Đây là thời gian dài nhất mà Tổng thống mới tuyên thệ tại Nam Phi công bố nội các của mình.

Trong bài phát biểu đầu tiên sau khi tái đắc cử, ông Cyril Ramaphosa cam kết sẽ lãnh đạo đất nước với tinh thần trách nhiệm cao, phục vụ toàn bộ người dân cũng như sẽ làm việc với tất cả những người dù họ đã không bỏ phiếu cho ông. 

Tại Anh, ngày 5/7, ông Keir Starmer, lãnh đạo Công đảng Anh, đã chính thức trở thành Thủ tướng mới của nước này. Sau khi diện kiến Vua Charles III và được đề nghị thành lập chính phủ mới, tân Thủ tướng Anh Keir Starmer đã bổ nhiệm nội các mới với 27 thành viên, trong đó có nhiều kỷ lục được ghi nhận. Cụ thể, nội các mới của nước này gồm con số kỷ lục 11 thành viên nữ, trong đó bà Rachel Reeves trở thành nữ Bộ trưởng Tài chính đầu tiên trong lịch sử nước Anh.

Trong bài phát biểu đầu tiên tại Phố Downing, Thủ tướng Keir Starmer nói rõ người dân Anh đã bỏ phiếu cho sự thay đổi, cho sự đổi mới đất nước và đưa chính trị trở lại phục vụ công chúng. Ông cam kết chính phủ của Công đảng sẽ hành động thay vì lời nói để đạt được những thay đổi trên và rằng người dân Anh sẽ được phục vụ với sự tôn trọng. Chính phủ sẽ cùng với người dân xây dựng lại nước Anh.

Thảm kịch giẫm đạp ở Ấn Độ khiến 121 người thiệt mạng

Một buổi lễ nghe thuyết giảng đã trở thành thảm kịch khi có tới 121 người thiệt mạng trong vụ giẫm đạp hôm 2/7 ở bang Uttar Pradesh của Ấn Độ. Vụ việc xảy ra khi  đám đông tụ tập gần thành phố Hathras để nghe một nhà thuyết giáo nổi tiếng thuyết giảng.

Ngày 5/7, người đứng đầu việc tổ chức sự kiện tôn giáo ở thành phố Hathras - nơi xảy ra vụ giẫm đạp đã ra đầu thú, sau khi cảnh sát phát lệnh truy nã.

Theo luật sư của nhà truyền giáo nổi tiếng Suraj Pal Singh (còn được gọi là Bhole Baba) - người thuyết giảng buổi lễ, báo cáo sơ bộ của cảnh sát xác định Devprakash Madhukar - người phụ trách tổ chức sự kiện, là nghi phạm chính, với các cáo buộc, trong đó có vô ý làm chết người. Cảnh sát đã treo thưởng 100.000 rupee (1.200 USD) cho những ai cung cấp thông tin dẫn tới việc bắt giữ. Luật sư cho biết Madhukar đã ra đầu thú ở Delhi, đồng thời phủ nhận mọi sai phạm. Đối tượng đang được điều trị bệnh tim tại một bệnh viện.

Theo báo cáo của cảnh sát, khoảng 250.000 người đã tụ tập tại sự kiện này, nhiều gấp 3 lần sức chứa mà cơ quan chức năng cho phép (chỉ ở mức 80.000 người). Sự cố xảy ra khi bài giảng đạo kết thúc và đám đông tín đồ theo đạo Hindu tìm cách tiếp cận sân khấu để có thể chạm tay vào nhà truyền giáo Bhole Baba khi ông bước xuống từ sân khấu.

Một số nguồn tin khác cho biết cơn bão bụi dữ dội đã gây ra hoảng loạn khi mọi người đang rời khỏi sự kiện. Nhiều người bị giẫm đạp hoặc ngã chồng lên nhau, một số người ngã xuống cống ven đường. Lực lượng chức năng đã bắt giữ 6 đối tượng, đều là phụ tá của nhà truyền giáo Suraj Pal Singh, để phục vụ công tác điều tra.

Cháy rừng nghiêm trọng tại California (Mỹ)

Tính đến ngày 4/7, ước tính có khoảng 26.000 người phải sơ tán để tránh các đám cháy rừng ngày càng lan rộng ở khu vực phía Bắc bang California (Mỹ), trong khi hàng trăm lính cứu hỏa phải làm việc cật lực dưới cái nóng cực độ để ngăn ngọn lửa lan rộng.

Đám cháy rừng mang tên Thompson, bùng phát từ trưa 2/7, ở hạt Butte, cách Sacramento - thủ phủ bang California - 113 km về phía Bắc. Đám cháy tạo ra một đám khói khổng lồ có thể nhìn thấy từ xa khi nó lan rộng tới hơn 14 km2.

Theo Sở Lâm nghiệp và Cứu hỏa bang California (Cal Fire), hơn chục đám cháy khác, hầu hết đều nhỏ đã hoạt động trên khắp tiểu bang. Vào chiều 3/7, một trận hỏa hoạn mới đã khiến một số ít người phải sơ tán ở khu dân cư đông đúc Simi Valley, cách trung tâm thành phố Los Angeles khoảng 65 km về phía tây bắc.

Trong khi đó, đám cháy rừng Basin đã thiêu rụi 56 km2 rừng quốc gia Sierra ở phía Đông hạt Fresno. Lực lượng cứu hỏa mới chỉ khống chế được 26% diện tích đám cháy.

Số liệu thống kê của Cal Fire cho thấy, tính đến sáng 3/7, đã có 2.934 vụ cháy rừng ở California, thiêu rụi diện tích lên tới 565 km2. Trước tình hình trên, chính quyền bang California đã ban hành cảnh báo đỏ nguy cơ hỏa hoạn do thời tiết. Công ty điện lực và khí đốt Pacific đã cắt điện để đảm bảo an toàn ở nhiều khu vực của 10 hạt. Nhiều nơi đã ban bố lệnh tình trạng khẩn cấp và thiết lập các trung tâm cho người dân phải sơ tán. Các khu vực sơ tán hôm 3/7 đã mở rộng đến các chân đồi và khu vực nông thôn bên ngoài thành phố, nơi tạm trú cho khoảng 20.000 người.

Bang California đang trải qua đợt nắng nóng tồi tệ. Dự báo nắng nóng ở California sẽ lan từ Bắc xuống Nam trong tuần này, chủ yếu ảnh hưởng tới các thung lũng Sacramento và San Joaquin cũng như các sa mạc phía Nam. Chính quyền Sacramento đã ban hành cảnh báo nắng nóng cực độ, cho tới tối 7/7, với mức nhiệt có thể lên tới 40,5 - 46,1 độ C.

Sản lượng ngũ cốc toàn cầu năm 2024 dự kiến đạt mức cao kỷ lục

Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO) ngày 5/7 cho biết, dự kiến sản lượng ngũ cốc toàn cầu năm 2024 sẽ đạt mức cao nhất mọi thời đại, với 2.854 triệu tấn.

Theo báo cáo tóm tắt của FAO về cung và cầu ngũ cốc, mức dự báo tăng lên là do triển vọng thu hoạch ngô tốt hơn ở Argentina và Brazil cũng như Thổ Nhĩ Kỳ và Ukraine, sẽ bù đắp cho việc hạ triển vọng sản lượng ở Indonesia, Pakistan và một số quốc gia ở miền Nam châu Phi. Dự báo sản lượng lúa mì cũng tăng lên nhờ triển vọng thu hoạch tốt hơn ở châu Á, đặc biệt là Pakistan, sẽ vượt qua mức giảm dự kiến ở Liên bang Nga do thời tiết khắc nghiệt ở các khu vực sản xuất lúa mì lớn vào đầu mùa. Sản lượng gạo toàn cầu dự kiến đạt mức kỷ lục 535,1 triệu tấn.

Tổng mức sử dụng ngũ cốc trên thế giới trong niên vụ 2024/25 được dự báo sẽ tăng lên 2.856 triệu tấn, tăng 0,5% so với niên vụ trước, dẫn đầu là gạo và ngũ cốc thô. Dự trữ ngũ cốc thế giới được dự báo sẽ tăng 1,3% vào năm 2025, khiến tỷ lệ dự trữ ngũ cốc toàn cầu/sử dụng năm 2024/25 gần như không thay đổi ở mức 30,8%. Dự báo của FAO về tổng thương mại ngũ cốc quốc tế không thay đổi ở mức 481 triệu tấn, giảm 3,0% so với niên vụ 2023/24.

Theo báo cáo Triển vọng mùa màng và Tình hình lương thực mới nhất FAO, xung đột đang gây ra tình trạng mất an ninh lương thực nghiêm trọng, đặc biệt là ở Yemen, nơi ước tính gần 4,6 triệu người ở các khu vực do chính phủ kiểm soát đang phải đối mặt với tình trạng thiếu ăn, cũng như Dải Gaza và Sudan, nơi người dân cũng đang phải đối mặt với nguy cơ thiếu lương thực và nạn đói.

Ấn phẩm xuất bản 3 năm một lần của Hệ thống cảnh báo sớm và thông tin toàn cầu (GIEWS) của FAO đưa ra đánh giá chi tiết về xu hướng nạn đói ở 45 quốc gia được xác định là cần hỗ trợ từ bên ngoài về lương thực. Báo cáo cũng cung cấp thông tin chi tiết về sản lượng và triển vọng ngũ cốc theo khu vực. Sản lượng ngũ cốc ở các quốc gia thiếu hụt lương thực thu nhập thấp dự kiến sẽ tăng vào năm 2024.

Điều đặc biệt quan ngại là tổng sản lượng ngũ cốc hằng năm ở miền Nam châu Phi dự kiến sẽ giảm gần 20% vào năm 2024, do tình trạng khô hạn trên diện rộng. Yêu cầu nhập khẩu đối với khu vực được dự đoán sẽ cao hơn gấp đôi so với mức trung bình 5 năm qua, với giả định mức tiêu thụ bình thường được duy trì. Zambia, thường là nước xuất khẩu ròng ngô, được dự báo sẽ nhập khẩu gần một triệu tấn trong năm 2024./.