Giảm thiểu rủi ro mua trái phiếu doanh nghiệp qua tổ chức xếp hạng tín nhiệm

Trong 6 tháng đầu năm, lượng TPDN phát hành thành công khoảng gần 200.000 tỷ đồng. Kênh dẫn vốn TPDN giúp cho DN có kênh huy động vốn trung và dài hạn với lãi suất ổn định để có thể đầu tư kinh doanh dài hạn, giúp nền kinh tế phát triển.

Thị trường TPDN đã có vai trò quan trọng trong việc giảm gánh nặng cho hệ thống ngân hàng thương mại (NHTM) trong việc cung ứng vốn trung và dài hạn cho nền kinh tế, giúp các NHTM cân đối được rủi ro về ghép kỳ hạn giữa bên tài sản nợ và tài sản có, tạo điều kiện để hệ thống NHTM nâng chỉ số an toàn hoạt động của mình.

Theo TS Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia ngân hàng, gần đây, dư luận quan ngại về việc lãi suất trái phiếu lên cao. Rất nhiều trái phiếu được phát hành là của công ty bất động sản và không có tài sản đảm bảo. Vấn đề là làm sao các nhà đầu tư có thể kiểm soát được các nhà phát hành sử dụng vốn đúng mục đích?

Các nhà đầu tư phần lớn là nhà đầu tư cá nhân. Họ ít có khả năng để có thể phân tích các chỉ tiêu tài chính để đảm bảo nhà phát hành có khả năng trả nợ. Rất ít nhà đầu tư cá nhân có báo cáo tài chính thường xuyên để theo dõi tình hình tài chính của các nhà phát hành. Chính vì thế, rủi ro rất cao, đặc biệt là trái phiếu của các công ty bất động sản.

Gần đây có một số trái phiếu được đảm bảo bằng cổ phiếu của các nhà phát hành và rủi ro của việc này là khi giá trị cổ phiếu ở trên thị trường chứng khoán cao, nhà phát hành không có khả năng trả nợ (theo lý thuyết các nhà đầu tư có thể mang cổ phiếu đó bán ra thị trường để thu hồi vốn).

Nhưng trên thực tế, nhà phát hành đã mất khả năng trả nợ thì khi đó tình hình tài chính của DN đang gặp rủi ro cao, giá cổ phiếu trên sàn sẽ giảm sâu hoặc không còn giá trị.

“Hãy cẩn thận trong khi các nhà phát hành dùng chính cổ phiếu của họ để bảo đảm cho trái phiếu”, ông Hiếu nói.

“Về chính sách xếp hạng tín nhiệm, Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam đ?? tham khảo mô hình Malaysia, Hàn Quốc để xây dựng văn hóa minh bạch trên thị trường. Từ đây, chúng tôi nhận ra rằng tất cả các nhà phát hành đều cần xếp hạng tín nhiệm, bởi đây là cơ sở định giá minh bạch của các nhà đầu tư”, ông Quỳnh nói.

Ông Nguyễn Quang Thuân, Chủ tịch HĐQT FiinRatings (DN được Bộ Tài chính cấp phép cung cấp dịch vụ xếp hạng tín nhiệm tại Việt Nam), cho rằng, thị trường TPDN mang đến cơ hội rất lớn nhưng rủi ro cũng nhiều.

Chính vì vậy, việc xếp hạng tín nhiệm DN sẽ giúp giải quyết vấn đề bất đối xứng thông tin cho nhà đầu tư. Vai trò của đơn vị xếp hạng tín nhiệm với nhà đầu tư là đưa ra chuẩn hóa về mặt xếp hạng để các nhà đầu tư có thể đưa ra quyết định nhanh chóng. Hiện tại có hiện tượng “vàng thau lẫn lộn”.

Việc xếp hạng tín nhiệm không chỉ giúp cho thị trường, nhà đầu tư, đặc biệt là các nhà đầu tư yếu thế, nhỏ lẻ, mà còn giúp cho cả nhà phát hành nhìn nhận mình tốt hơn, xây dựng hồ sơ năng lực tín dụng trên thị trường trong nước và quốc tế; đồng thời hỗ trợ các cơ quan quản lý để định hình các chính sách, quy chuẩn đầu tư vào TPDN cho hợp lý.

Đồng tình với việc có các công ty xếp hạng tín nhiệm là cần thiết để phát triển thị trường trái phiếu bền vững nhưng TS Nguyễn Đức Độ, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế - Tài chính nhận xét, việc đánh giá rủi ro của một dự án hay phương án kinh doanh là vô cùng phức tạp, nên độ tin cậy của xếp hạng tín nhiệm cũng có giới hạn nhất định. Để có được niềm tin của nhà đầu tư thì các công ty xếp hạng tín nhiệm cũng cần một quá trình phát triển lâu dài.

“Tôi cho rằng, vấn đề xếp hạng tín nhiệm là lâu dài, nhưng vấn đề phát triển sản phẩm là cấp thiết. Thị trường trái phiếu sẽ mang lại lãi suất cao hơn lãi ngân hàng, nhưng làm sao để giảm rủi ro của trái phiếu, câu trả lời là đa dạng hóa”, ông Độ nói.