Mang tính chất… phong trào

Cô Bùi Diệu Tâm (ngụ hẻm 25 đường Nguyễn Bỉnh Khiêm, phường Đa Kao, quận 1) cho biết, hẻm 25 đã được thí điểm PLRTN từ năm 2013. Ban đầu người dân rất đồng tình thực hiện. Tuy vậy, do thường xuyên thấy công nhân gom rác, nhất là lực lượng rác dân lập, bỏ chung tất cả bịch rác mà người dân đã phân loại vào chung một thùng nên cô Tâm và người dân rất bức xúc, cảm giác công sức của mình thành công cốc. Từ đó, người dân trong hẻm không còn mặn mà với việc phân loại rác.

Còn chị Lê Thị Hoa (ngụ đường Đỗ Xuân Hợp, TP Thủ Đức) tâm tư, rất hưởng ứng thực hiện PLRTN nhưng lại băn khoăn về việc sau phân loại. “Nhiều người thu gom rác chỉ nhặt riêng những thứ có thể bán được, còn lại tất cả vứt chung lên xe. Việc này khiến chuyện phân loại rác thải không còn ý nghĩa nữa”, chị Lê Thị Hoa chia sẻ.

Theo ghi nhận của PV Báo SGGP, nhiều người dân trên các địa bàn của thành phố đã thí điểm PLRTN như một số khu vực tại quận 3, 8, Bình Thạnh, đều tỏ ra không còn hứng thú với việc phân loại rác. Bởi vì, người dân đã có ý thức nhưng người thu gom, phương tiện vận chuyển, khu vực tập kết chưa đồng hành thì cũng không mang lại hiệu quả mong muốn.

Đánh giá về thực trạng này, nhiều chuyên gia cho rằng, chủ yếu do các chương trình PLRTN ở TPHCM phần lớn chỉ mang tính thử nghiệm, phong trào, chưa đủ mạnh, chưa có sự đồng bộ, quyết liệt từ ngành chức năng. Hoạt động PLRTN chỉ thực sự thành công khi chính các nhà hoạch định chính sách, các nhà quản lý và người dân có chuyển biến về nhận thức và sẵn sàng tham gia một cách nghiêm túc, có kỷ luật trong việc phân loại, tái chế rác thải.

Theo chia sẻ từ một số cán bộ ở nhiều qu???n huyện, công tác PLRTN đang có rất nhiều quy định, quyết định, khiến cho việc tuyên truyền thực hiện PLRTN gặp khó. Đại diện Phòng TN-MT quận 1 cho biết, trước khi Luật Bảo vệ môi trường 2020 có hiệu lực, TPHCM đã triển khai kế hoạch PLRTN thành 2 loại theo Quyết định 09/2021.

Đến khi luật mới có hiệu lực từ năm 2022 thì triển khai thành 3 loại: rác có khả năng tái sử dụng, tái chế; rác thải thực phẩm; rác thải sinh hoạt khác. Luật đã thay đổi nên quận cũng phải triển khai lại từ đ??u. T??? năm 2013, Sở TN-MT cũng phối hợp với UBND quận 1 tổ chức thí điểm phân loại chất thải rắn tại nguồn cho khoảng 100 hộ dân tại phường Bến Nghé (chương trình nằm trong khuôn khổ hợp tác giữa TPHCM và TP Osaka - Nhật Bản). Từ cuối năm 2014, UBND TPHCM đã chỉ đạo từng bước triển khai nhân rộng chương trình ra toàn phường Bến Nghé, quận 1 và thí điểm mô hình cho quận 3, 5, 6, 12, quận Bình Thạnh…, nhưng hiện chưa triển khai được là bao.

Ở góc độ quản lý, đại diện Phòng Quản lý chất thải rắn (Sở TN-MT TPHCM) cũng nhận định, do hạ tầng kỹ thuật chưa được trang bị, đầu tư đồng bộ, đúng tiêu chuẩn từ trạm trung chuyển đến phương tiện thu gom nên hiệu quả hoạt động PLRTN không cao. Đơn cử, chương trình phân loại chất thải rắn tại nguồn được UBND TPHCM chỉ đạo thực hiện thí điểm tại 14 phường của quận 6 từ năm 2008, nhưng sau đó phải ngưng thực hiện do hệ thống kỹ thuật chưa đồng bộ, chưa có nhà máy tiếp nhận và xử lý chất thải hữu cơ.